XÁC ĐỊNH LOÀI VÀ PHÂN TÍCH ĐA HÌNH DI TRUYỀN GENE COX1 CỦA SÁN LÁ GAN NHỎ THU THẬP TỪ NGƯỜI TẠI MỘT XÃ THUỘC TỈNH YÊN BÁI NĂM 2020

Khổng Minh Quang1, Nguyễn Quang Thiều2, Đỗ Trung Dũng2, Nguyễn Lương Tình2, Đỗ Thanh Hòa3, Đỗ Ngọc Ánh4,
1 Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương
2 Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng nhiệt đới Trung ương
3 Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
4 Học viện Quân y

Nội dung chính của bài viết

Tóm tắt

Mục tiêu: Xác định loài và phân tích đặc điểm đa hình di truyền của sán lá gan nhỏ thu thập tại một xã thuộc tỉnh Yên Bái, dựa trên chỉ thị gene ty thể cox1. Phương pháp nghiên cứu: 20 cá thể sán lá gan nhỏ trưởng thành được thu thập từ người tại xã Xuân Long, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. Các mẫu sán được xác định loài bằng phân tích hình thái và sinh học phân tử. Trong số này, 10 cá thể được giải trình tự để thu nhận toàn bộ gene cox1 dài 1.560bp. Các trình tự thu được được so sánh với trình tự tham chiếu (FJ381664.2) để phân tích đa hình di truyền. Kết quả: Toàn bộ 20 cá thể sán lá gan nhỏ trưởng thành là loài C. sinensis. So sánh trình tự gene cox1 của C. sinensis ở nghiên cứu này với trình tự tham chiếu FJ381664.2, tỷ lệ tương đồng nucleotide là > 99,4%. Trên gene này có 23 điểm đa hình. Trong đó, thay đổi nucleotide ở vị trí 1244 dẫn tới acid amin Threonine chuyển thành Methionine. Trên gene này, các nucleotide AT chiếm ưu thế hơn GC. Tỷ lệ AT/GC dao động từ 1,44 - 1,46. Kết luận: Sán lá gan nhỏ được xác định là loài C. sinensis, gene ty thể cox1 của loài sán này có mức độ đa hình di truyền cao.

Chi tiết bài viết

Tài liệu tham khảo

1. Chelomina GN, Tatonova YV, Hung NM, Ngo HD. Genetic diversity of the Chinese liver fluke Clonorchis sinensis from Russia and Vietnam. International Journal for Parasitology. 2014; 44(11):795-810.
2. Wang D, Young ND, Korhonen PK, Gasser RB. Clonorchis sinensis and Clonorchiasis: The relevance of exploring genetic variation. Advances in Parasitology. Volume 100, Academic Press. 2018:155-208.
3. Qian M-B, Utzinger J, Keiser J, Zhou X-N: Clonorchiasis. The Lancet. 2016; 387(10020):800-810.
4. Doanh PN, Nawa Y. Clonorchis sinensis and Opisthorchis spp. in Vietnam: Current status and prospects. Transactions of The Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 2016; 110(1):13-20.
5. Bouvard V, Baan R, Straif K, et al. A review of human carcinogens-Part B: Biological agents. The Lancet Oncology. 2009; 10(4):321-322.
6. Ngô Thị Hương. Nghiên cứu giải mã một phần hệ gen ty thể của loài sán lá gan nhỏ Opisthorchis viverrini (mẫu Việt Nam) và so sánh với các chủng của thế giới bằng các phương pháp sinh học phân tử. Luận án Tiến sĩ Sinh học. Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. 2008.
7. Nguyễn Văn Tuấn, Nguyễn Thị Như Quỳnh, Nguyễn Văn Thoại và CS. Phân tích đa hình gen ty thể cox1 của sán lá gan nhỏ Clonorchis sinensis thu thập tại 2 tỉnh Ninh Bình và Phú Thọ. Tạp chí Y Dược Lâm sàng 108. 2022; 17(4):120-127.
8. Saijuntha W, Sithithaworn P, Wongkham S, et al. Mitochondrial DNA sequence variation among geographical isolates of Opisthorchis viverrini in Thailand and Lao PDR, and phylogenetic relationships with other trematodes. Parasitology. 2008; 135(12):1479-1486.
9. Tatonova VY, Chelomina NG, Besprozvannykh VV. Genetic diversity of Clonorchis sinensis (Trematoda: Opisthorchiidae) in the Russian southern Far East based on mtDNA cox1 sequence variation. Folia Parasitologica. 2013; 60(2):155-162.
10. Dung DT, Van De N, Waikagul J, et al. Fishborne Zoonotic Intestinal Trematodes, Vietnam. Emerg Infect Dis. 2007; 13(12):1828-1833.
11. Lê Bách Quang, Nguyễn Khắc Lực, Phạm Văn Minh và CS. Thực hành Ký sinh trùng và côn trùng Y học (giáo trình đại học). Học viện Quân y. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân. 2011.